Nieuw onderzoek van de Tulane Universiteit en een internationaal team van wetenschappers werpt licht op een verrassend fenomeen in de aardkorst: waarom sommige regio’s zich koppig verzetten tegen het proces van het uiteenvallen van het continent, waardoor lang gekoesterde wetenschappelijke aannames ter discussie worden gesteld. Het onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Nature, richt zich op de Oost-Afrikaanse Rift, een uniek geologisch gebied waar de aardkorst actief uiteenvalt – wat een zeldzame kans biedt om het uiteenvallen van het continent in actie te observeren.
De Oost-Afrikaanse kloof en de Turkana-depressie
De Oost-Afrikaanse Rift is een van de weinige plekken op aarde waar wetenschappers de ineenstorting van een continent rechtstreeks kunnen waarnemen. Het door Tulane geleide onderzoeksteam concentreerde zich op de Turkana-depressie, een regio tussen Kenia en Ethiopië, om te onderzoeken waarom sommige gebieden binnen dit kloofsysteem opmerkelijk stabiel blijven, terwijl andere gemakkelijk vervormen. Deze regio biedt een natuurlijk laboratorium voor het begrijpen van de krachten die spelen wanneer continenten beginnen te scheiden.
Een onverwachte weerstand tegen vervorming
Traditioneel geloofden wetenschappers dat gebieden die voorheen uitgestrekt en uitgedund waren, de gemakkelijkste locaties zouden zijn waar een continent uit elkaar zou kunnen vallen. Dit nieuwe onderzoek brengt echter een tegengesteld effect aan het licht: een deel van de Afrikaanse tektonische plaat, dat voorheen dunner werd, vertoont nu een verrassende weerstand tegen vervorming. Dit onverwachte gedrag was aanleiding voor een dieper onderzoek naar de onderliggende processen.
De rol van een verwarmingsgebeurtenis uit het verleden
De bevindingen van het team wijzen op een belangrijke gebeurtenis die ongeveer 80 miljoen jaar geleden plaatsvond: een aanzienlijke opwarming die de Afrikaanse plaat uitdroogde. Deze gebeurtenis verwijderde water en koolstofdioxide diep in de plaat, waardoor een sterkere, stijvere structuur achterbleef. De verwijdering van deze vloeistoffen heeft een grote invloed op het vermogen van de plaat om te vervormen.
Gezamenlijk onderzoek en geavanceerde monitoring
De studie was een werkelijk internationale samenwerking, waarbij experts van Tulane University, de University of Montana, Imperial College London, Addis Ababa University in Ethiopië en de universiteiten van Nairobi en Dedan Kimathi in Kenia samenkwamen. Het team combineerde een breed scala aan wetenschappelijke vaardigheden en datasets om gedetailleerde visualisaties van de structuur en eigenschappen van de plaat te creëren.
Aardbeving en GPS-monitoring
“Ons gezamenlijke onderzoek toont aan dat vulkanisme en het uitrekken van platen die diepe bassins vormen, de dunne en droge delen van de continentale platen mijden.” – Martin Musila, Ph.D. kandidaat aan de Tulane Universiteit
Cruciaal was dat de Tulane-wetenschappers het voortouw namen bij de aardbevings- en GPS-monitoringinspanningen. Door netwerken van instrumenten in te zetten, heeft het team zowel de gestage beweging van de plaat als de plotselinge verschuivingen veroorzaakt door aardbevingen gemeten. Met deze gegevens konden ze driedimensionale kaarten maken die illustreerden hoe vervorming en vulkanische activiteit effectief de eerder uitgedunde zones omzeilden, waardoor het zwakkere gebied relatief onveranderd bleef.
Implicaties voor het begrijpen van het uiteenvallen van het continent
Het onderzoek maakt duidelijk hoe oude gebeurtenissen langdurige gevolgen kunnen hebben voor de mechanische eigenschappen van continentale platen. *De verwijdering van water en CO2 door vulkanische activiteit heeft de structuur van de plaat getransformeerd, waardoor het splitsingsproces aanzienlijk wordt belemmerd. * Deze ontdekking heeft belangrijke implicaties voor ons begrip van het uiteenvallen van het continent en de geologische evolutie van onze planeet, wat erop wijst dat tektonische gebeurtenissen uit het verleden een veel belangrijkere rol spelen dan eerder werd erkend.
De bevindingen van de studie benadrukken het complexe samenspel van geologische processen over enorme tijdschalen, en benadrukken de blijvende impact van oude opwarmingsgebeurtenissen op de stabiliteit en evolutie van de continenten van de aarde. De gedetailleerde kaarten en modelleringstechnieken van de onderzoekers hebben een krachtig nieuw hulpmiddel opgeleverd om deze processen te begrijpen, en hun werk heeft spannende wegen geopend voor toekomstig onderzoek naar de dynamiek van het uiteenvallen van het continent.
