Arktyka ociepla się w zastraszającym tempie – dwa do czterech razy szybciej niż reszta świata – a te szybkie zmiany bezpośrednio wpływają na bezpieczeństwo żywnościowe milionów ludzi, którzy są uzależnieni od gatunków takich jak golec, podstawowe pożywienie w północnych regionach.
Niedawne badania podkreślają, że integracja nauki zachodniej z głęboką, liczącą tysiąclecia wiedzą zgromadzoną przez społeczności tubylcze jest nie tylko ważna z etycznego punktu widzenia, ale także niezbędna dla skutecznej adaptacji.
Zmiana ekosystemów Arktyki
Zmiana klimatu przekształca ekosystemy Arktyki, szczególnie wpływając na rybołówstwo. Badania prowadzone pod kierunkiem Marianne Falardeau, polarnej ekologki morskiej na Uniwersytecie TELUC w Quebec City pokazują, że ta integracja może sprawić, że małe łowiska w Arktyce będą bardziej zrównoważone.
Jej praca podkreśla wyjątkową wartość łączenia danych naukowych z bezpośrednimi obserwacjami rybaków Eskimosów. Na przykład w jednym badaniu przeprowadzonym w 2022 r. wykorzystano zarówno dane biofizyczne dotyczące golca oraz doświadczenia rybaków, aby oszacować zmiany we wzorcach migracji ryb na przestrzeni 30 lat. To całościowe podejście pozwoliło uchwycić wpływ sezonowych zmian lodu na dietę i jakość ryb.
Potęga dzielonej wiedzy
Falardeau podkreśla, że jej badania nie byłyby możliwe bez tej współpracy: „W Arktyce [żyją] rdzenni mieszkańcy, którzy żyją tam od tysięcy lat i mają głęboką wiedzę o lądzie, oceanie, zwierzętach i tym, jak się zmieniają”.
Nie chodzi tylko o uwzględnienie głosów rdzennych mieszkańców; chodzi o rozpoznanie istniejącego zasobu wiedzy, który uzupełnia badania naukowe. Jeden z przykładów pokazuje, jak starsi Eskimosi zaobserwowali, że golec przemieszczał się dalej w morze z powodu ocieplenia wód przybrzeżnych – hipoteza ta była zgodna z danymi biologicznymi zebranymi przez zespół Falardeau. To pokazuje, jak szczegółowe, długoterminowe obserwacje ludzi żyjących na Ziemi mogą wypełnić luki w krótkoterminowych badaniach naukowych.
Pokonywanie barier systemowych w nauce
Falardeau dostrzega również wyzwania systemowe w środowisku akademickim, zwłaszcza dla kobiet pracujących w terenie. Zauważa, że nawet podstawowe wyposażenie, takie jak kombinezony polowe, jest często przeznaczone dla mężczyzn, a szkolenie w zakresie gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych rzadko uwzględnia potrzeby płci. Te subtelne, ale znaczące bariery podkreślają znaczenie praktyk włączających na wszystkich etapach pracy naukowej.
Optymistyczne spojrzenie
Pomimo trudności w zmierzeniu bezpośredniego wpływu Falardeau pozostaje optymistą. Zauważa rosnącą zmianę w środowisku akademickim w kierunku cenienia wspólnych, interdyscyplinarnych badań. Ewolucję tę napędza uznanie, że skuteczne rozwiązania problemu zmian klimatycznych w Arktyce wymagają nie tylko wiedzy naukowej, ale także życiowej mądrości tych, którzy utrzymują się w regionie od pokoleń.
„Istnieją duże nadzieje związane z rozwojem badań w przyszłości.”
Przyszłość odporności Arktyki zależy od wypełnienia luki między tradycyjną wiedzą ekologiczną a współczesną nauką, zapewniając, że strategie adaptacyjne będą zarówno świadome, jak i sprawiedliwe.
