Monte Sierpe, oszałamiająca konstrukcja złożona z tysięcy precyzyjnie rozmieszczonych otworów wykutych u podnóża południowego Peru, fascynuje archeologów od prawie stulecia. Ten wyjątkowy zabytek, zwany także „Wężową Górą”, położony jest w dolinie Pisco i rozciąga się na ponad 1,5 kilometra terenu. Nowe badania sugerują, że te tajemnicze otwarcia mogły służyć nie tylko jednemu, ale dwóm zupełnie różnym celom: tętniącemu życiem targowisku w czasach przedinkaskich i złożonemu systemowi księgowemu pod rządami Inków.
Na tym obszarze znajduje się około 5200 pojedynczych otworów o średnicy od 1 do 2 metrów i głębokości od 0,5 do 1 metra. Otwory te, zorganizowane w sekcje lub bloki, po raz pierwszy zwróciły uwagę świata w 1933 roku, kiedy ukazały się w artykule w magazynie National Geographic. Od tego czasu zaproponowano wiele teorii na temat ich funkcji, od gromadzenia wody i obrony po przechowywanie plonów i zwierząt gospodarskich.
Dr Jacob Bongers, archeolog cyfrowy z Uniwersytetu w Sydney i jego współpracownicy wykorzystali najnowocześniejszą technologię dronów do badania Monte Sierpe na małą skalę. Ujawniło to fascynujące wzorce numeryczne w rozmieszczeniu otworów, wskazując na sprytny plan ich rozmieszczenia. Jeszcze bardziej zaskakujące było odkrycie, że układ odzwierciedlał układ starożytnego Inków khipu — systemu sznurków z węzłami używanego do prowadzenia rejestrów i księgowości — znalezionego w tej samej dolinie.
„To nieoczekiwane połączenie sugeruje, że Monte Sierpe może funkcjonować jako rodzaj «hipu krajobrazu»” – wyjaśnił dr Bongers, podkreślając potencjalne znaczenie tego miejsca dla zrozumienia prekolumbijskich praktyk księgowych w regionie andyjskim.
Dalsza analiza próbek gleby wydobytych z otworów dostarczyła cennych wskazówek. Zawierały starożytny pyłek kukurydzy (kukurydzy), głównego zboża Andów, oraz pozostałości trzciny, której w przeszłości używano do tkania koszy. Odkrycia te wyraźnie wskazują, że ludzie przechowywali w tych otworach wiązki roślin – prawdopodobnie zebrane z różnych obszarów – za pomocą koszy lub innych pojemników.
To odkrycie wskazuje na kwitnący przedinkaski rynek w Monte Sierpe. Dr Bongers sugeruje, że w tym centralnym punkcie mogli gromadzić się handlarze podróżujący pieszo z lamami, marynarze przywożący towary z odległych krain oraz wyspecjalizowani rolnicy i rybacy, aby wymieniać towary. Miejsce to mogło służyć jako węzeł lokalnej kukurydzy i bawełny, a także innych produktów rolnych i rzemiosła.
Pod rządami Inków Monte Sierpe mogło ewoluować w złożony system księgowy, być może odzwierciedlający funkcje khipu znalezionego w pobliżu. Dr Bongers sugeruje, że odegrał kluczową rolę w rejestrowaniu i śledzeniu przepływu towarów i zasobów w rozległej sieci rozciągającej się na setki kilometrów.
Pomimo tych ekscytujących odkryć pozostaje wiele pytań. Dlaczego ten niezwykły zabytek ogranicza się do tego regionu Peru i nie ma go w innych częściach Andów? Jaką rolę odegrał portal w łączeniu różnych grup społecznych i gospodarek?
Dr Bongers wierzy, że wyjątkowe cechy Monte Sierpe dają wgląd w starożytną andyjską pomysłowość i organizację społeczną: „To bardzo ekscytujące” – mówi – „ponieważ naprawdę pokazuje, jak wyrafinowane były te starożytne społeczności”.
Aby w pełni odkryć tajemnice ukryte w tych pozornie prostych dziurach, potrzebne są dalsze badania. Jak sugeruje dr Bongers, rozwiązanie tajemnic Monte Sierpe mogłoby rzucić światło nie tylko na starożytny andyjski handel i księgowość, ale także na szerszą historię technologii społecznych, które były używane na całym świecie od tysiącleci.
