Światowy Szczyt Klimatyczny ONZ COP30, który odbywa się obecnie w Belem w Brazylii, naznaczony był surowymi ostrzeżeniami i pilnymi wezwaniami do działania, w miarę jak światowi przywódcy stają w obliczu coraz poważniejszych konsekwencji ocieplenia się planety. Żywe historie o zniszczeniach – od fal upałów i powodzi w Hiszpanii po suszę i głód w Namibii oraz tragiczne ofiary śmiertelne spowodowane przez huragan Melissa na Haiti – podkreśliły pilną potrzebę globalnej współpracy.
Planeta w kryzysie: dostrzeganie bezpośrednich konsekwencji
Szczyt, który odbył się w roku rekordowo wysokich temperatur i ekstremalnych zjawisk pogodowych przypisywanych zmianom klimatycznym spowodowanym przez człowieka, uwydatnił namacalne realia zmieniającego się klimatu. Salah Jama, wicepremier Somalii, przedstawił ponurą ocenę: “Lasy znikają, poziom wody podnosi się, w wyniku czego życie ludzi zostaje zakłócone. Krótko mówiąc, żyjemy na planecie pogrążonej w kryzysie.”
Ponieważ emisja gazów cieplarnianych stale rośnie w wyniku spalania paliw kopalnych i wylesiania, świat nadal jest na dobrej drodze do podniesienia globalnej temperatury o około 2,8 stopnia Celsjusza. Naukowcy ostrzegają, że nawet niewielki wzrost temperatury zwiększa ryzyko wystąpienia ekstremalnych zjawisk, takich jak fale upałów, pożary, susza, burze i wymieranie gatunków.
Nieobecność USA i globalne rozczarowanie
Nieobecność Stanów Zjednoczonych na szczycie stanowi poważne niepowodzenie. Prezydent Trump konsekwentnie bagatelizuje ryzyko związane ze zmianami klimatycznymi i agresywnie promuje paliwa kopalne, zniechęcając jednocześnie do rozwoju energii odnawialnej. Maina Vakafua Thalia, Minister Środowiska Tuvalu, odniosła się bezpośrednio do tej kwestii, mówiąc: “Niestety największy na świecie emitent gazów cieplarnianych wycofał się z Porozumienia paryskiego. Panie Prezydencie, jest to haniebne lekceważenie reszty świata.”
Prawdziwy wpływ i wezwanie do podstawowych działań
Podczas dyskusji na szczycie przywódcy dzielili się doświadczeniami ze swoich krajów. Kalani Kaneko, minister spraw zagranicznych Wysp Marshalla, podkreśliła, że skutki zmian klimatycznych są oczywiste: „Poziom mórz podnosi się, koralowce giną, a ryby opuszczają nasze brzegi w poszukiwaniu chłodniejszych wód”. W Kenii miliony ludzi dotknęły cykle skrajnej suszy i niszczycielskich powodzi, które doprowadziły do niedawnego osunięcia się ziemi, w wyniku którego wielu zaginęło.
Casey Brown, ekspert Europejskiej Grupy ds. Badań i Rzecznictwa E3G, zauważyła ponowne skupienie się na podstawach: “W pierwszych dniach szczytu kładzie się prawdziwy nacisk na powrót do podstaw, na to, że zmiany klimatyczne są realne i ważne. Tego podstawowego przesłania nie można przyjmować za pewnik”.
Finansowanie klimatyczne: rosnąca luka
Oprócz identyfikacji problemu liderzy proponują rozwiązania, w tym dostosowania gospodarcze. Premier Hiszpanii Pedro Sanchez wezwał do wprowadzenia dodatkowych podatków od lotów premium i prywatnych odrzutowców, twierdząc, że jest to sprawiedliwe dla wszystkich. Opowiadał się także za zakończeniem finansowania rządowego nowych projektów dotyczących paliw kopalnych.
Jednakże zapewnienie niezbędnych zasobów finansowych pozostaje poważnym wyzwaniem. Według Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska pomoc dla krajów rozwijających się na przystosowanie się do zmiany klimatu spadła w 2023 r. o 7 procent, pomimo obietnic. Ważny fundusz, którego zadaniem jest pomoc krajom bezbronnym w odbudowie po ekstremalnych klęskach żywiołowych, jest nadal znacząco niedofinansowany i funkcjonuje nieprawidłowo. Jednak nowy fundusz oferujący zwroty finansowe na rzecz ochrony lasów zebrał już ponad 5 miliardów dolarów.
Napięcia geopolityczne i przyszłość negocjacji klimatycznych
Szczyt nie skupiał się wyłącznie na zmianach klimatycznych. Napięcia geopolityczne i rywalizacja między krajami również miały wpływ na dyskusje, komplikując wysiłki na rzecz osiągnięcia konsensusu. Wiceprezydent Iranu Sheena Ansari skrytykowała ataki Stanów Zjednoczonych i Izraela na jej kraj. Przywódcy Wysp Marshalla potępili wysiłki krajów, w tym Stanów Zjednoczonych, mające na celu osłabienie traktatu mającego na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych z żeglugi.
Dyskusje podczas COP30 podkreślają pilną potrzebę zwiększonej globalnej współpracy i działań w celu zaradzenia rosnącym skutkom zmian klimatycznych. Jednakże zapewnienie finansowania, przezwyciężenie zawiłości geopolitycznych i przeciwstawienie się oporowi kluczowych graczy będzie miało kluczowe znaczenie dla osiągnięcia znacznych postępów w walce z globalnym ociepleniem.
