Ziemia właśnie doświadczyła jednego z najgorszych w historii lat pożarów, a nowy międzynarodowy raport potwierdza, że zmiany klimatyczne spowodowane przez człowieka są główną przyczyną wzrostu intensywności i rozmiaru tych pożarów. Z raportu State of Wildfires 2024–25 wynika, że w niektórych regionach prawdopodobieństwo wystąpienia ekstremalnie gorących sezonów pożarów jest obecnie 25–35 razy większe niż w chłodniejszym świecie.
Analiza danych: łączenie modeli i danych satelitarnych
Badanie, łączące dane satelitarne, ponowną analizę pogody i modele terenu, pokazuje, jak połączenie czynników – ciepła, suszy i zmieniającej się roślinności – przyczyniło się do rekordowych pożarów lasów od Amazonki po Kalifornię. Naukowcy wykorzystali zaawansowane modele powierzchni lądu do symulacji interakcji między klimatem, roślinnością i pożarami na Ziemi. Obejmowało to przeprowadzenie tysięcy symulacji poprzednich sezonów pożarów, zarówno ze skutkami zmian klimatycznych spowodowanych przez człowieka, jak i bez nich, a także zbadanie wzorców wzrostu i śmiertelności roślinności, aby zrozumieć, w jaki sposób procesy te przyczyniają się do produkcji materiału palnego do pożarów.
Rekordowa aktywność pożarowa na całym świecie
Od marca 2024 r. do lutego 2025 r. pożary zniszczyły oszałamiającą powierzchnię 1,4 miliona mil kwadratowych (3,7 miliona kilometrów kwadratowych) – więcej niż powierzchnia Indii. W kilku regionach odnotowano szczególnie gwałtowny wzrost:
- Boliwia: Odnotowana najwyższa emisja dwutlenku węgla od stulecia (771 milionów ton).
- Kanada: Odnotowano przekroczenie progu miliarda ton CO2 drugi rok z rzędu.
- Region Pantal w Brazylii: Rozległy obszar podmokły, wykazał sześciokrotny wzrost emisji dwutlenku węgla w porównaniu do wartości średnich.
Rosnące emisje pogłębiają globalne ocieplenie, przyczyniając się do emisji gazów cieplarnianych, tworząc pętlę sprzężenia zwrotnego, która jeszcze bardziej zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia ekstremalnych pożarów.
Wyraźny sygnał w sprawie zmian klimatycznych
Naukowcy przezwyciężyli nieodłączną złożoność pożarów, na które wpływa pogoda, roślinność, użytkowanie gruntów i losowość, biorąc pod uwagę tysiące różnych scenariuszy interakcji. W odniesieniu do tych możliwości ustalenia konsekwentnie wykazały, że antropogeniczna zmiana klimatu znacząco zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia ekstremalnych pożarów i zwiększa obszar spalonego obszaru. Według Douglasa Kelly’ego, specjalisty ds. modelowania powierzchni lądowych w W.C. Centrum Ekologii i Hydrologii „sygnał o zmianach klimatycznych jest niezaprzeczalny”.
Tragiczne skutki dla ludzi i ekosystemów
Sezony pożarów w latach 2024 i 2025 miały tragiczne konsekwencje:
- Utrata życia: Na całym świecie zginęło ponad 200 osób, w tym 100 w Nepalu, 34 w Republice Południowej Afryki i 30 w Los Angeles.
- Ewakuacje i zniszczenia: Same pożary w południowej Kalifornii zmusiły do ewakuacji 150 000 ludzi i spowodowały szkody szacowane na 140 miliardów dolarów. Pożary w kanadyjskim Parku Narodowym Jasper spowodowały szkody o wartości ponad 1 miliarda dolarów, a w brazylijskim regionie Pantal spowodowały straty dla sektora agrobiznesu o wartości ponad 200 milionów dolarów.
- Kryzys jakości powietrza: Zanieczyszczenie drobnymi cząsteczkami powstałe w wyniku pożarów w Brazylii osiągnęło 60-krotność bezpiecznych limitów Światowej Organizacji Zdrowia, narażając setki milionów ludzi na toksyczny dym.
Monitorowanie pożarów z kosmosu
Satelity, takie jak należące do NASA Terra i Aqua, stały się kluczowymi narzędziami do wykrywania aktywnych pożarów, mapowania zwęglonych obszarów i monitorowania zanieczyszczenia powietrza. Te dane z przestrzeni kosmicznej bezpośrednio przyczyniły się do analiz warunków pożarów, zweryfikowania modeli pogody i pożarów oraz oceny wpływu zmiany klimatu. W przyszłych raportach będą wykorzystywane jeszcze bardziej zaawansowane czujniki hiperspektralne i satelity nowej generacji do śledzenia suchości roślinności, ilości materiałów palnych i występowania pożarów w czasie zbliżonym do rzeczywistego.
Rozwiązanie problemu
Naukowcy skupiają się obecnie na zrozumieniu, jakie kroki można podjąć, aby złagodzić narastający kryzys związany z pożarami. W przyszłych pracach zbadany zostanie wpływ lokalnych decyzji dotyczących gospodarki leśnej i zidentyfikowane zostaną najskuteczniejsze strategie. Wyzwanie polega na zrozumieniu, jak budować odporność na coraz poważniejsze pożary i wdrażać proaktywne środki w celu ochrony społeczności i ekosystemów.
